In deze reeks vertellen verpleegkundigen die buiten de ziekenhuismuren werken over hun job. Patrick (62) is verpleegkundige in Dilemma, het abortuscentrum verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB).
“Abortus is geen probleem. Het is een oplossing voor een probleem. Daar ben ik van overtuigd, en die overtuiging heb ik altijd verdedigd. Ik herinner me collega’s die tegen hun omgeving verzwegen dat ze hier werkten, maar ik ben altijd heel open geweest over mijn job. Van mij mocht iedereen weten dat ik hier werkte.
Illegale curettage
Ik werk hier al 36 jaar. Toen ik afstudeerde, was er als verpleegkundige bijna geen werk te vinden. Dat kan je je vandaag niet meer voorstellen. (lacht) Mijn vrouw, ook een verpleegkundige, kon beginnen in het UZ Jette, waar ze hoorde dat ze sociaal verpleegkundigen zochten voor het PMG (Centrum voor Prematrimoniale, Matrimoniale en Gezinsconsultaties) op de campus van de VUB in Etterbeek. Zo ben ik hier in 1987 terecht gekomen.
In Brussel ging een hele wereld voor me open. Ik wist wel dat er abortussen gedaan werden, maar dat was toch vooral een ver-van-mijn-bed show. De abortuswet bestond nog niet. De gynaecologen die hier in het centrum werkten, voerden in het ziekenhuis illegaal curettages uit. Je zou het vandaag soms vergeten, maar tot 1973 was het wettelijk verboden om voorbehoedsmiddelen te verspreiden of er reclame voor te maken. Sinds ik hier werk, is er ontzettend veel veranderd, en dat maakt het zo boeiend.
Ik werk hier al 36 jaar. Toen ik afstudeerde, was er als verpleegkundige bijna geen werk te vinden. Dat kan je je vandaag niet meer voorstellen. (lacht) Mijn vrouw, ook een verpleegkundige, kon beginnen in het UZ Jette, waar ze hoorde dat ze sociaal verpleegkundigen zochten voor het PMG (Centrum voor Prematrimoniale, Matrimoniale en Gezinsconsultaties) op de campus van de VUB in Etterbeek. Zo ben ik hier in 1987 terecht gekomen.
In Brussel ging een hele wereld voor me open. Ik wist wel dat er abortussen gedaan werden, maar dat was toch vooral een ver-van-mijn-bed show. De abortuswet bestond nog niet. De gynaecologen die hier in het centrum werkten, voerden in het ziekenhuis illegaal curettages uit. Je zou het vandaag soms vergeten, maar tot 1973 was het wettelijk verboden om voorbehoedsmiddelen te verspreiden of er reclame voor te maken. Sinds ik hier werk, is er ontzettend veel veranderd, en dat maakt het zo boeiend.
Verantwoorde keuze
In mijn takenpakket zit een stuk onthaal en administratie, maar het grootste deel van mijn tijd ben ik bezig met de cliënten zelf. Daar haal ik ook het meeste voldoening uit. We zijn een vrij klein centrum en dat heeft zijn voordelen. Als ik een voorgesprek gehad heb met een patiënt, probeer ik later ook aanwezig te zijn bij de abortus. Ik probeer met elke patiënt een band op te bouwen, hoe kort de begeleiding ook is. Dat persoonlijke contact vind ik zelf enorm belangrijk. Vrouwen die hier komen aankloppen, zitten in een crisissituatie. Een goede hulpverlener kan dan echt een groot verschil maken. De meeste vrouwen of koppels komen hier heel zenuwachtig binnen. Al na een halfuurtje voel je de meeste stress van hun schouders vallen. Dat is ook de bedoeling. We willen op een normale, menselijke manier over abortus kunnen praten. Ik doe medische onderzoeken en assisteer bij curettages, maar in de eerste plaats ben ik een luisterend oor. We staan vrouwen bij om de juiste beslissing te nemen. In bepaalde omstandigheden is abortus een verantwoorde keuze. Veel vrouwen zijn verbaasd als we dat zeggen, maar ook abortus gaat over goed ouderschap. Kinderen zijn veel te belangrijk om zomaar op de wereld te zetten.
Eén op vijf vrouwen
Het grootste deel van de vrouwen die wij zien, zijn zeker van hun keuze. Slechts een minderheid heeft twijfels. Voelen we dat een vrouw onder druk staat van haar partner of familie, proberen we er voor te zorgen dat de patiënt de tijd en ruimte krijgt om zélf een beslissing te nemen. Wil ze de zwangerschap niet onderbreken, zullen we haar daarin steunen. Dat is enorm belangrijk om eventuele gevoelens van spijt of schuld te vermijden. Iedereen die seksueel actief is, kan bij ons terecht komen. Een ongewenste zwangerschap kan elke vrouw overkomen, ongeacht achtergrond of leeftijd. Eén op de vijf vrouwen in ons land ondergaat ooit in haar leven een abortus. Dat lijkt veel, maar toch is dat cijfer één van de laagste ter wereld. We zien wél veel minder tieners dan vroeger. Sinds anticonceptie in ons land gratis is voor vrouwen tot 25 jaar, hebben we het aantal abortussen bij jongeren sterk zien dalen.
Gesteriliseerd en toch zwanger
Buitenstaanders denken soms dat ik voortdurend schrijnende verhalen hoor, maar eigenlijk valt dat goed mee. De meeste vrouwen die hier komen, zijn dertigers die al kinderen hebben en geen gezinsuitbreiding meer willen. Ze zijn zich bewust van de zware verantwoordelijkheid van een kind. We zien ook af en toe vrouwen die gesteriliseerd zijn, of van wie de partner gesteriliseerd is, en die toch zwanger geworden zijn. Andere patiënten hebben een infectie zoals CMV opgelopen tijdens de zwangerschap, wat risico’s inhoudt voor de gezondheid van het ongeboren kind. De foetus is dan meestal al twaalf of dertien weken oud, en de kans op gevolgen is soms maar klein, wat de keuze voor abortus psychologisch bijzonder zwaar maakt. Onze taak is dan vooral om die vrouwen of koppels te steunen in hun beslissing, wat die ook is.
Natuurlijk zijn er verhalen die bijblijven, zoals een moeder en een dochter die allebei ongewenst zwanger waren. Of een jonge vrouw die hier wel vier of vijf keer is geweest omdat ze vaak pech had met de anticonceptie die ze gebruikte, en bijzonder vruchtbaar bleek. Een zwangerschapsafbreking na een verkrachting bijvoorbeeld zien we gelukkig heel weinig, maar het gebeurt. Ik heb een groot inlevingsvermogen, maar kan ook snel loslaten. Naast mijn job in het abortuscentrum werk ik ook nog als thuisverpleger. Straks ga ik bijvoorbeeld nog een arts bijstaan bij euthanasie bij één van mijn patiënten. Ik kan al die verhalen onmogelijk in mijn hoofd blijven steken.
Een gelukkige verpleegkundige
Je hoort het misschien, maar ik ben een zeer gelukkige verpleegkundige. (lacht) Ik ben vrij toevallig in de abortushulpverlening terecht gekomen, maar ik had me geen betere plek kunnen dromen. Ik heb hier altijd veel groeikansen gekregen. In al die jaren heb ik zoveel intervisies gedaan en opleidingen gehad dat mijn bagage best groot is. Als er stagiaires komen, vind ik het altijd fijn om een stukje van mijn expertise te kunnen meegeven.
Sinds twee jaar werk ik minder bij Dilemma en meer in de thuisverpleging. Over vijf jaar mag ik met pensioen, maar ik weet nu al dat ik het centrum nooit helemaal zal kunnen loslaten. Het is als mijn eigen kind dat ik mee heb zien groeien en veranderen, en daar ben ik trots op.”
