1. Hoe komt het dat ik droge handen krijg als ik veel mijn handen was?
‘Zoals je weet, word je huid droog als je vaak je handen wast. Dat gebeurt zo: de buitenste laag van de huid, de hoornlaag, wordt beschermd door een klein vetlaagje. Dit beschermt de huid tegen bacteriën en stoffen van buitenaf. Wanneer je je handen wast, beschadig je dat vetlaagje. Bij een droge huid (medische term: xerosis cutis) is de huid zoveel vocht verloren dat hij droog wordt en gaat schilferen. Soms gaat de huid zelfs jeuken, en kunnen kloofjes ontstaan; dit kan uitmonden in eczeem. Een goed voorbeeld van eczeem door een droge huid is het craquelé eczeem. Hierbij ontstaan er door de droge huid, scheurtjes in de huid, lijkend op verfbarstjes (craquelé). Dit zien we vaak bij ouderen. Naast het goed en vaak wassen van de handen is een hogere temperatuur binnen een ziekenhuis of andere instelling ook een bekende reden van een droge huid. Heb jij snel een droge huid, zet de verwarming thuis dan ook minder hoog, zodat de lucht niet te droog wordt. Of plaats vochtverdampers om de vochtigheidsgraad van de lucht op peil te houden.’
2. Wat zijn de risico’s van een droge huid?
‘De hogere doorlaatbaarheid van de huid betekent een slechtere barrière, wat weer betekent dat bacteriën, schimmels, virussen gemakkelijker de huid kunnen binnendringen. Met droge handen loop je dus meer kans op infecties.’
3. Wat zijn do’s en dont’s bij het verzorgen van een droge huid?
‘Vermijd sowieso zepen en gels; deze drogen de huid uit. Gebruik liever zeepvrije producten of een olie. Door warm water, en zeker in combinatie met zeep, verdwijnt het vetlaagje op de huid. Een parfumvrij product op oliebasis zonder zeep voorkomt dat dit gebeurt en verkleint de kans op irritatie. Daarnaast is het beter voor de huid als de wasbeurten niet te lang zijn (niet langer dan 1 minuut) en er met lauw water wordt gewassen. Dep na het wassen je handen droog zodat de olie nog wat op de huid blijft zitten en vet je handen daarna direct in met een vette crème of zalf. Geschikte crèmes of zalven zijn: cetomacrogolzalf, lanettezalf, koelzalf, paraffine-vaseline, vaseline-lanettecrème en cetomacrogolcrème. Deze zijn zonder voorschrift verkrijgbaar bij de apotheek. Deze crèmes creëren een dunne afdekkende laag, waardoor het waterverlies afneemt.’
Wil jij niets meer missen van Nursing Vlaanderen?
Schrijf je dan in voor onze gratis Nursing Vlaanderen nieuwsbrief en ontvang elke twee weken onze beste artikelen in jouw mailbox!
4. Hoe kies ik de juiste crème bij mijn huid?
‘Niet elke crème of zalf (ook wel emolliens of emolientia) is geschikt voor elke huid. De voorkeur voor een bepaalde crème of zalf is heel persoonlijk, het is belangrijk dat een crème of zalf prettig smeert en goed aanvoelt. Zeker omdat je dit meerdere keren per dag moet gebruiken. Afhankelijk van de droogte van de huid kies je voor een crème (iets minder droge huid), een vette crème (drogere huid) of zalf (zeer droge huid). Gebruik geen bodylotion voor je handen omdat daar te veel water in zit, wat de huid uitdroogt. Ook bepaalde omstandigheden zoals het seizoen kunnen een rol spelen. ’s Zomers gebruik je vaak een minder vette crème of zalf dan in de winter en ‘s ochtends vaak een minder vette crème of zalf dan ’s avonds. De crème of zalf dient sowieso na het handen wassen te worden aangebracht maar mag ook vaker gedurende de dag worden aangebracht.’
5. Hoe kan het dat mijn handen na langdurig handschoenen dragen verweekt zijn? Het bekende rimpelige effect…
‘Als je lang handschoenen draagt, zoals nu op bijvoorbeeld covid-afdelingen gebeurt, gaan de handen zweten. Dit leidt tot vocht in de handschoenen en beschadiging van de huidbarrière. Omdat de hoornlaag dit water opneemt, zwelt hij op. De hoornlaag kan het water alleen opnemen door te rimpelen. Die rimpeling vindt alleen plaats op de handen en voeten omdat de hoornlaag daar het stevigst is.’
6. Hoe voorkom je verweekte huid van je handen?
‘Je kunt de verweking van je handen voorkomen door je handen van tevoren in te poederen met bijvoorbeeld mentholpoeder. Dit voorkomt dat je handen erg vochtig worden. Als je handschoenen de hele dag draagt, moet je dit regelmatig herhalen als je het gevoel hebt dat je handen weer gaan zweten. Ook voor verweekte handen geldt: vet na een werkdag je handen in met een goed smeerbare vette zalf met hydraterende en beschermend effect zoals bijvoorbeeld vaseline-paraffine. Als je dit doet als je bijvoorbeeld TV dan kijkt, dan kun je het rustig laten intrekken.’
7. Wanneer trek ik aan de bel bij de huisarts?
‘Wanneer je naast schilfering en roodheid ook last krijgt van zwelling, bultjes, blaasjes, natte afscheiding en jeuk. Er kan dan sprake zijn van contacteczeem. De huisarts kan je dan een andere crème voorschrijven.’
8. Hoe vaak en wanneer kun je ook alweer het beste je handen wassen?
Was je handen bij zichtbare verontreiniging, na een toiletbezoek, na het snuiten van de neus, na hoesten of niezen, na het uittrekken van handschoenen, na contact met lichaamsvloeistoffen (direct of indirect) en na direct contact met de cliënt. Ter opfrissing: handen wassen doe je bij voorkeur als volgt:
- Open de kraan met de elleboogbediening.
- Maak de handen goed nat en voorzie deze van vloeibare zeep uit een dispenser, zonder het tuitje van de dispenser aan te raken.
- Wrijf de handen vervolgens gedurende 20 seconden goed over elkaar, waarbij vingertoppen, duimen en gebieden tussen de vingers en de polsen goed moeten worden ingewreven.
- Spoel de zeepresten goed van de handen met flink stromend water. Zorg ervoor dat alle zeepresten verdwenen zijn.
- Dep de handen goed droog met een papieren handdoek, ook de polsen en de huid tussen de vingers drogen.
- Sluit de kraan met de elleboog of de papieren handdoek. Deponeer de gebruikte papieren handdoek in de daarvoor bestemde afvalemmer.
Carla Uppelschoten is van oorsprong verpleegkundige en gespecialiseerd in het vakgebied Dermatologie. Momenteel is ze senioropleider bij de opleiding Gespecialiseerd Verpleegkundige Dermatologie en directeur van haar bedrijf U-Consultancy in Nieuwegein.
