Filip Haegdorens is verpleegkundige en postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Antwerpen. Zijn passie: verpleegkundigen inspireren om hun stem te laten horen. Over dat onderwerp blogt hij vanaf nu voor Nursing.
Uit een recent onderzoeksproject van het Centre for Research and Innovation in Care (CRIC) aan UAntwerpen blijkt dat 37% van alle verpleegkundigen een job buiten de gezondheidszorg overweegt. Laat dat even op je inwerken. Vier op de tien collega’s willen niet enkel een andere job zoeken, ze willen zelfs volledig uit de gezondheidszorg stappen. En dat cijfer is een verviervoudiging vergeleken met de cijfers net vóór de pandemie. Zou dit te maken kunnen hebben met de hoge ervaren werkdruk? Wat is er aan de hand en kunnen we het tij nog keren?
Naar mijn mening is een van de oorzaken van de hoge uitstroom een ernstig gebrek aan visie en strategie over het verpleegkundig beroep in België. Een gebrek dat zich doorzet tot in de zorginstellingen. De veelbesproken werkdruk door de pandemie is enkel de spreekwoordelijke druppel.
Verpleegkunde is altijd in ontwikkeling geweest en dat was in de jaren voor de pandemie niet anders. Zo kwam er een groter verschil tussen de twee opleidingen doordat de bacheloropleiding werd verlengd van drie naar vier jaar, conform Europese regelgeving. Dit zou verpleegkundigen beter voorbereiden op het werkveld. De zorg is namelijk veel complexer geworden en daarom hebben we een brede theoretische basis nodig die meer studietijd vereist, met daarnaast de nodige stages.
Zowel het onderwijs als het werkveld vonden dit een stap in de goede richting. Maar het liep fout toen men besliste dat het vierde jaar wel zou volstaan om de bestaande specialisaties te integreren. De specialisatie-opleidingen, zoals bijvoorbeeld de ba-na-ba spoedgevallen en intensieve zorgen, werden plots niet meer gefinancierd terwijl deze al jaren hadden bewezen de kwaliteit van zorg te verbeteren. En zo belandden we in een situatie, net voor een van de meest impactvolle pandemieën van de afgelopen honderd jaar, waar we geen gespecialiseerde verpleegkundigen meer konden opleiden.
Wil jij niets meer missen van Nursing Vlaanderen?
Schrijf je dan in voor onze gratis Nursing Vlaanderen nieuwsbrief en ontvang elke twee weken onze beste artikelen in jouw mailbox!
Dit is maar één voorbeeld van een ongelukkige beleidsbeslissing, maar het is een toonbeeld van een gebrek aan een visie rond het verpleegkundig beroep. Niemand die ik ken binnen de sector zat te wachten op deze wijziging in de specialisatie-opleidingen. En toch gebeurde het en keken we ernaar. Het lijkt of we zelf niet de regie hebben over ons eigen beroep. Ongelukkige beslissingen, die zonder inspraak van verpleegkundigen worden gemaakt, zorgen voor een verminderd gevoel van professionele autonomie en verhogen mogelijk de uitstroom uit het beroep.
Een gevoel van onmacht doorspekt het hele beroep. Het gebrek aan visie en beleid zorgt voor een versplintering, zelfs binnen onze beroepsgroep. Weten we eigenlijk zelf wel goed waar we nu naartoe willen? En zo ja, hebben de collega’s over de taalgrenzen dezelfde ideeën? Er is dringend nood aan verpleegkundig leiderschap tot in de hoogste beleidsorganen, wordt wel eens gezegd. Maar hoe pakken we dit gestructureerd aan?
Ik pleit voor een Nationale Raad voor Verpleegkunde met direct verkozen leden uit het werkveld. Dit naar analogie met de Nursing and Midwifery Council in het Verenigd Koninkrijk of de Nursing and Midwifery Board in Australië. Dit adviserende orgaan moet onafhankelijk van werkgevers, beroepsverenigingen en vakbonden werken, en een landelijke visie en strategie verpleegkunde uittekenen. Het zou een lichtbaken kunnen zijn voor alle collega’s. Dit door het aanbieden van een nationaal strategisch plan, best practices, een deontologische code, adviezen rond bestaffing, functiedifferentiatie en misschien meer.
Met zo’n Raad kunnen collega’s op het terrein terugvallen op nationale richtlijnen. Ze hebben dan een kader om dingen bespreekbaar te maken met hun leidinggevende of directie. Die hoeft de richtlijnen niet altijd volledig te volgen, maar er is wel een duidelijk en onderbouwd advies om de kwaliteit van de verpleegkundige zorg te waarborgen. Dit orgaan kan ontstaan vanuit de bestaande Federale raad voor verpleegkunde, maar moet vrij kunnen werken en gefinancierd worden met overheidsmiddelen om onafhankelijk te blijven. Zo nemen we ons beroep weer in eigen handen, wat noodzakelijk is om de uitdagingen in de toekomst aan te kunnen.
Lees ook deze artikels over verpleegkundig zeggenschap:
- Blog Margriet: ‘Zeggenschap krijgen is mooi, maar uit jezelf iets durven zeggen telt ook’
- In magneetziekenhuis UZA zitten verpleegkundigen mee aan het roer
- Interview: Erik Franck over verpleegkundig zeggenschap
