Student Corner | ‘Meer kans op een gecompliceerd rouwproces tijdens covid-19-pandemie'

Corona-maatregelen beperken de mogelijkheden van familieleden om afscheid te nemen van een covid-19 positief familielid. Hoe beïnvloedt dit hun rouwproces? Jorrick Hendriks (25 jaar) onderzocht het voor zijn bachelorproef.

Waarom deze onderzoeksvraag?

‘Tijdens mijn stage op de covid-19 unit in UZ Leuven Gasthuisberg maakte ik enkele overlijdens mee. Eén casus bleef me erg bij: tijdens de briefing vernam ik dat een van mijn patiënten een sterke respiratoire achteruitgang doormaakte. Sinds de ochtend was  comfortzorg opgestart en de familie van de patiënt op de hoogte gebracht. Ze waren afscheid komen nemen.

Tijdens mijn shift belde een familielid dat die ochtend op bezoek was geweest. Ze vroeg om nogmaals langs te mogen komen. Gezien het protocol (maximum 4 personen mogen eenmaal op bezoek komen om afscheid te nemen) kon dit niet worden toegestaan. Mijn duo-verpleegkundige stelde voor om het familielid te laten beeldbellen met de patiënt.

We spraken af dat het familielid ons zou contacteren zodra ze klaar was om te beeldbellen. Nog voordat het familielid onze eenheid had kunnen terugbellen, overleed de patiënt echter. Deze casus greep me aan en was de aanleiding voor mijn onderzoek.’

Welke factoren hebben een negatieve invloed op het rouwproces?

‘Uit mijn literatuuronderzoek komt naar voor dat het onvoldoende aanwezig zijn van kwalitatieve communicatie, zorgexpertise en gezamenlijke besluitvorming over de zorg belangrijke factoren zijn die invloed hebben op het ontstaan van een gecompliceerd rouwproces.

In de context van covid-19 is het geen evidentie om te zorgen dat deze elementen voldoende aanwezig zijn. Het ziekteverloop kent vaak een plotse en snelle achteruitgang van de gezondheid van de patiënt, waardoor een goede voorbereiding op het naderende overlijden ontbreekt.

Familieleden kunnen vaak niet aanwezig zijn bij het overlijden, wat kan leiden tot een gevoel van hopeloosheid. Bovendien zorgen het moeten dragen van persoonlijk beschermingsmateriaal en het niet mogen aanraken van de patiënt, voor een gevoel van onpersoonlijkheid en afstandelijkheid bij de familie. Al deze elementen zorgen ervoor dat in de huidige context van de covid-19 pandemie een groot aantal familieleden risico lopen op een gecompliceerd rouwproces.’

Wat kan familieleden ondersteunen in dit rouwproces rond covid-19?

‘Verpleegkundigen kunnen een grote rol spelen om de familie te ondersteunen door open te staan voor een gesprek en andere vormen van communicatie te exploreren. Tijdens mijn stage merkte ik dat verpleegkundigen dit ook doen: beeldbellen of een camera op de patiënt zetten zodat de familie hem of haar kan ‘zien’ om zo nabijheid te creëren.

Het is ook belangrijk om te zorgen voor een kwalitatieve communicatie met de familie. Zo biedt de covid-19 eenheid van UZ Leuven Gasthuisberg de mogelijkheid voor familie om na het overlijden van de patiënt een gesprek via beeldbellen in te plannen met de verpleegkundigen die de laatste zorg hebben verleend. Ook kan er bij het plaatsvinden van dit gesprek ondersteuning worden verleend door pastoraal werk of een psycholoog.’