Buikligging is niet alleen een therapie voor geïntubeerde covid-patiënten op de ic, maar ook voor bepaalde patiënten op de covid-verpleegafdeling. Dat stelt een internationale groep van deskundigen. Wanneer en hoe pas je dit toe? Met medewerking van Dr. Jan Verbeke, diensthoofd Intensieve Zorgen van het OLV-ziekenhuis in Ninove.
Ook wakkere, niet geïntubeerde covid-patiënten kunnen baat hebben bij buikligging: het kan de oxygenatie verbeteren en dyspneu verminderen. Of het intubatie en ic-opname kan uitstellen of voorkomen, wordt nog onderzocht. Een internationale groep van deskundigen publiceerde een praktische richtlijn.
Nursing sprak met Willemke Stilma, verpleegkunde docent en onderzoeker aan de Hogeschool van Amsterdam en in de eerste golf praktiserend ic-verpleegkundige, die deze groep van deskundigen leidde. Ook aan het woord is Lisa Maduro, fysiotherapeut in het Amsterdam UMC (locatie AMC). Maduro past de buikligging inmiddels bijna dagelijks toe op de covid-verpleegafdeling.
1 Wat zijn de voordelen van buikligging voor wakkere covid-patiënten?
‘Bij covid-patiënten op de verpleegafdeling zien we vaak een saturatiedaling ondanks de toediening van extra zuurstof’, vertelt Stilma. ‘Buikligging kan de oxygenatie verbeteren. Doordat de borstkas en het hart geen druk uitoefenen op de longen (door de zwaartekracht), kunnen de longvelden aan de rugzijde zich beter ontplooien, wat de zuurstofopname verbetert. Ook kan vocht in de longblaasjes zich verplaatsen van de rugzijde naar de ventrale zijde, wat eveneens kan bijdragen tot een betere zuurstofopname.
‘Vaak zien we binnen enkele minuten nadat de patiënt op de buik is gedraaid, de saturatie al stijgen. Dat kan dyspneu verlichten en de patiënt rust geven. Het lichaam krijgt dan meer ruimte om te herstellen. Ook kan zo een volgende stap in zuurstoftoediening worden uitgesteld.’
2 Wanneer is buikligging het overwegen waard?
‘De belangrijkste indicatie is dalende saturatie ondanks extra zuurstoftoediening. In de literatuur wordt gesproken van een saturatie lager dan 93-95%’, aldus Stilma. Maduro: ‘We monitoren de saturatie continu, maar ik kijk ook naar onder andere de ademarbeid. Gaat de ademfrequentie omhoog, gebruikt de patiënt steeds meer de hulpademhalingsspieren, geeft hij aan vermoeider te zijn? Dat zijn allemaal redenen om buikligging te overwegen.’
‘Maar eigenlijk wil je al beginnen met buikligging voordat de patiënt uitgeput begint te raken. Laat de patiënt al eens preventief op de buik liggen zodat hij kan wennen aan de houding.’