Voor de meeste mensen zal het ingrijpend zijn als ze gewond raken, sommigen kunnen er zelfs een psychisch trauma aan overhouden. SEH-verpleegkundige Anja van ´t Klooster geeft antwoord op de vier vragen over psychische effecten van wonden.
Anja van ’t Klooster is SEH-verpleegkundige in het Nederlandse Sint Jansdalziekenhuis in Harderwijk, en trainer.
1 Wanneer is een wond traumatiserend voor een patiënt?
‘Ik denk dat het voor de meeste mensen ingrijpend is als ze gewond raken, maar of er echt sprake is van een psychisch trauma hangt af van allerlei zaken. Bijvoorbeeld: is er sprake van een ongeval, amputatie of van een geplande operatie die bijdraagt aan genezing? Wat is de prognose? Belangrijk zijn ook patiëntkenmerken, bijvoorbeeld: hoe staat de patiënt in het leven, heeft hij een sociaal netwerk, hoe belangrijk vindt hij zijn uiterlijk?’
2 Aan welke signalen kun je een trauma herkennen?
‘In de eerste fase zijn patiënten vaak emotioneel. Soms hebben ze last van angst, boosheid, somberheid, ze kunnen piekeren of zich terugtrekken. Na een schokkende gebeurtenis is zo’n reactie heel normaal, maar na ruim een maand moet er wel verbetering zijn. Anders is er misschien sprake van een post-traumatische stressstoornis (PTSS). Houd hierbij wel rekening met eventuele bijkomende traumatiserende gebeurtenissen: heeft iemand alleen een wond of daarnaast ook nog een heftige diagnose zoals kanker te verwerken? In dat laatste geval is het normaal dat de verwerking langer duurt.’
3 Wat doe je als je psychotrauma vermoedt?
‘Je kunt naar bepaalde klachten informeren zonder de patiënt het gevoel te geven dat hij bij de psycholoog zit. Vraag bijvoorbeeld of de patiënt goed slaapt, wat hij gaat doen als je straks weg bent, hoe het contact met vrienden en familie is. Zo geef je de patiënt ruimte om te praten, en kun je zo nodig voorstellen om de huisarts, maatschappelijk werker of psycholoog in te schakelen. Al zal niet elke patiënt daarvoor open staan, en dat moet je ook respecteren.’
4 Wat moet je vooral niet doen?
‘Loop niet vooruit op het verwerkingsproces van de patiënt, maar volg hem hierin. Verpleegkundigen zijn doeners en heel oplossingsgericht, maar in de eerste, emotionele fase is de patiënt nog niet klaar voor oplossingen. Praat ook niet elke keer over wat de patiënt bezighoudt. Door er steeds weer over te beginnen kun je het trauma ook “inslijten” bij de patiënt en het verwerkingsproces daardoor frustreren.’
Noot
1 Zie https://www.nursing.nl/congressen/wondzorg-december-2023/
