Veel patiënten onnodig lang nuchter voor operatie

Ondanks de richtlijnen stoppen patiënten preoperatief (veel) te vroeg met eten en drinken, blijkt uit Nederlands onderzoek.

‘Hoe lang mensen nuchter zijn, zowel pre- als postoperatief, komt vaak niet overeen met de richtlijnen’, zegt verpleegkundige en onderzoeker Harm van Noort van het Radboudumc. Uit zijn onderzoek komt naar voren dat soms uitstel van een operatie daar de oorzaak van is, maar in het overgrote deel van de gevallen is het een gebrek aan kennis bij de patiënt.

‘We zien dat ongeveer de helft van de patiënten denkt dat ze nuchter moeten zijn vanaf middernacht. Ze weten vaak niet dat ze tot 6 uur pre-ok mogen eten en tot 2 uur pre-ok nog mogen drinken. Dit wordt ook niet standaard gecommuniceerd of geadviseerd. Daardoor beginnen patiënten te vroeg met vasten.’

Insulinegevoeligheid

Als verpleegkundige is dit iets om alert op te zijn, concluderen de wetenschappers. Van Noort: ‘Lang nuchter zijn is niet bevorderlijk voor het herstel. Een goede voedingstoestand voor iets groots als een operatie is absoluut van belang’, zegt hij.

‘De insulinegevoeligheid neemt af naarmate patiënten langer nuchter zijn. Dat wil je voorkomen, want dat heeft invloed op allerlei fysieke processen die belangrijk zijn voor het herstel. Er is ook al evidence waaruit blijkt dat je de opnameduur kunt verkorten door 2 uur voor de operatie een koolhydraatrijke drank te drinken.

Bovendien: een patiënt met een enorm hongergevoel en droge mond een operatie in laten gaan terwijl dat niet in die mate nodig is, is niet erg patiëntvriendelijk.’

Richtlijn nuchterbeleid

Sinds 1999 geldt als richtlijn dat een patiënt preoperatief 6 uur voorafgaand aan OK niets meer mag eten, en twee uur van tevoren voor het laatst een heldere drank mag drinken.

Uit het onderzoek blijkt dat 90 procent van de patiënten te lang nuchter is; 1 op de 4 eet zelfs meer dan 18 uur preoperatief niets meer. Op het gebied van heldere dranken is bijna 68 procent van de patiënten te lang nuchter; 1 op de 5 drinkt meer dan 12 uur voor de operatie helemaal niets meer.

‘Dat verbaasde me niet, ik zie in de praktijk ook al sinds ik aan het bed sta dit soort situaties’, aldus Van Noort. Ook na de operatie eten patiënten niet direct. Uit het onderzoek bleek dat rondom de operatie bijna de helft van de patiënten tenminste 24 uur lang niet eet, en tenminste 11 uur lang niet drinkt. ‘Om dit te verkorten kunnen we juist vóór de operatie tijd winnen,’ aldus Van Noort.

Voorlichting door verpleegkundige

Van Noort en zijn team onderzoeken momenteel hoe verpleegkundigen kunnen bijdragen aan een betere voedingstoestand pre- en postoperatief. ‘Daar hopen we snel meer over te delen.’

‘Belangrijk is om als verpleegkundige expliciet te benoemen dat een patiënt tot zes uur preoperatief nog mag eten en tot twee uur vooraf nog heldere dranken mag drinken’, zegt hij. ‘In sommige zorgpaden is al ingevoerd dat je iedere patiënt preoperatief laat drinken, maar nog lang niet bij iedere patiënt. Het zou goed zijn om dat wel breed te gaan.