Student Corner: ‘Verpleegkundigen, normaliseer aandacht voor seksualiteit bij oncologische zorgontvangers’

Waarom koos je voor dit onderwerp?

Jella: ‘Op het dagziekenhuis oncologie waar ik stage liep, merkte ik een “wachtkamercultuur”. Zowel verpleegkundigen als zorgontvangers wachten tot de andere het gesprek over seksualiteit en intimiteit start. Terwijl het net aan ons verpleegkundigen is om het gesprek hierover te openen. Seksuele gezondheid is een onderdeel van verpleegkundige zorg.’

Wat kon je concluderen op basis van de literatuur?

‘Dat zorgverleners te weinig aandacht besteden aan seksuele gezondheidszorg voor zorgontvangers met kanker. Daardoor blijven deze met onbeantwoorde zorgvragen, noden en behoeftes zitten. Onderzoek toont ook aan dat de diagnose, behandelingen en gevolgen van kanker een impact hebben op intimiteit en seksualiteit. Dat maakt het net belangrijk om er aandacht voor te hebben.’

Welke barrières ervaren verpleegkundigen?

‘De lijst met barrières die ik in de literatuur tegenkwam, is lang. Enkele voorbeelden zijn: niet voldoende tijd, het gevoel te weinig kennis en opleiding te hebben, niet genoeg vertrouwen in zijn of haar eigen competentie, moeite met het initiëren van het onderwerp en het niet als een onderdeel van de verpleegkundige rol beschouwen.’

Je onderzocht ook hoe zorgontvangers met kanker naar seksuele gezondheidszorg kijken.

‘Ik deed een enquête bij 36 zorgontvangers van het oncologisch dagziekenhuis waar ik stage liep. Bijna 75 percent van de respondenten gaf aan dat seksualiteit niet besproken werd tijdens de behandeling en bijna 70 percent gaf aan niet voldoende geïnformeerd te zijn over het onderwerp. Dit toont dat er nog heel wat ruimte voor verbetering is.’ 

Wat kan verpleegkundigen helpen om het thema bespreekbaar te maken?

‘Een eerste stap is om het onderwerp te normaliseren, het is een onderdeel van de zorg zoals elk ander onderdeel. Als verpleegkundige kan je het onderwerp al vanaf het eerste contact met de zorgontvanger introduceren, in neutrale termen en in eenvoudige taal. Je kan bijvoorbeeld zeggen “Het is mogelijk dat uw intimiteit of seksualiteit beïnvloedt wordt door kanker of de behandeling. Als u hierover wil praten of er vragen over hebt, dan kunt u steeds bij ons terecht.”  Ik ontwikkelde ook een kleine folder voor zorgontvangers. Die folder is een uitnodiging voor de zorgontvangers en een duwtje in de rug voor verpleegkundigen om het onderwerp op tafel te leggen.

In mijn literatuurstudie kwam de behoefte aan extra opleiding over dit thema vaak naar voren. Meer kennis kan het zelfvertrouwen van verpleegkundigen vergroten om het thema te bespreken.’

Heb je nog andere tips voor verpleegkundigen?

‘Zorgontvangers hebben vooral nood aan informatie die specifiek gericht is op hun behandeling of aandoening. Je moet je daar als verpleegkundige op afstemmen zodat je de juiste informatie kunt geven. Verder is het belangrijk om in het patiëntendossier te rapporteren dat je het thema besproken hebt en wat de reactie erop was. Zo weten je collega’s of ze het al dan niet verder moeten bespreken.’