Student Corner | ‘Met mijn simulatietraining kunnen studenten levenseindegesprekken leren voeren.’

Waarom koos je voor dit onderwerp?

Ruben: ‘Ik deed twee stages in een palliatieve setting. Ik begon aan die eerste stage met heel wat twijfels. De dood vind ik immers een moeilijk onderwerp. De stages vond ik confronterend, maar ik leerde er hoe je als verpleegkundige kan bijdragen tot een mooi levenseinde voor je patiënten. 

Tegelijk merkte ik bij mezelf een gebrek aan inhoudelijke kennis en aan communicatieve vaardigheden. Tijdens de opleiding hadden we lessen gehad over palliatieve zorg, maar deze waren vooral theoretisch en slechts beperkt praktijkgericht. Vragen zoals “hoe pak je een gesprek over het levenseinde concreet aan?” werden daarin niet beantwoord. Daarom wilde ik voor mijn bachelorproef op zoek naar hoe studenten verpleegkunde beter voorbereid kunnen worden op end of life (EoL) care.’

Wat kon je concluderen op basis van de literatuur?

‘De taken van verpleegkundigen bij het verlenen van EoL care staan vaak uitgebreid beschreven in de theoretische literatuur, maar onderzoek toont aan dat er heel wat struikelblokken zijn in de praktijk. Een eerste struikelblok zijn behandelingsconflicten. Artsen zijn nog altijd therapeutisch gericht en vinden het moeilijk om de overstap te maken naar comfortzorg. Verpleegkundigen staan dicht bij de patiënt en merken vaak sneller dat verdere therapeutische zorg voor de patiënt niet meer wenselijk is. Toch worden zij vaak te weinig gehoord in beslissingen over de behandeling, wat leidt tot gevoelens van frustratie.

Een ander struikelblok is een kennistekort bij verpleegkundigen. In België zijn er wat betreft het levenseinde verschillende mogelijkheden zoals euthanasie of palliatieve zorg, maar verpleegkundigen zijn vaak onvoldoende op de hoogte van de verschillende procedures. Ook bij patiënten is er een kennistekort. Een studie toont aan dat 70% van de patiënten met een prognose korter dan zes maanden vindt dat ze onvoldoende geïnformeerd zijn over palliatieve zorg en euthanasie. Ik schrok van dat zorgwekkende cijfer.’

Welke andere struikelblokken zijn er?

‘Ook tijdsgebrek vormt een struikelblok. Zelf merkte ik tijdens mijn stages in een palliatieve setting dat daar voldoende tijd is om patiënten en hun familie te begeleiden bij het levenseinde. Nu ik op een verpleegafdeling werk, merk ik dat ik door de hoge werkdruk en het tijdsgebrek vaak niet de palliatieve zorg kan bieden die ik wil.

Ten slotte is er bij verpleegkundigen vaak een kennistekort, en onzekerheid over communicatieve vaardigheden rond het levenseinde. Voor dit laatste struikelblok ben ik op zoek gegaan naar een mogelijke oplossing. De andere problemen zoals behandelingsconflicten of tijdsgebrek vragen om structurele aanpassingen in het zorgbeleid.’

Welke praktische oplossing werkte je uit?

‘Ik ontwikkelde een simulatietraining, specifiek voor studenten verpleegkunde. Simulatietraining is een effectieve leermethode en door deze toe te voegen aan de basisopleiding verpleegkunde, zijn toekomstige verpleegkundigen beter voorbereid op EoL care.

De simulatietraining bevat telkens een stukje kennisverbreding en een briefing door de docent. Daarna bespreken de studenten in groepjes van vier een casus in een teamoverleg, waarna twee studenten het simulatiegesprek doen terwijl de twee andere observeren. Tenslotte volgt de debriefing. Op deze manier oefenen ze concreet hoe ze gesprekken over het levenseinde kunnen voeren.

Voor mijn bachelorproef maakte ik een implementatieplan voor de simulatietraining. Dit plan ligt nu bij enkele docenten van mijn hogeschool die dit graag zouden toepassen. Hopelijk komt de simulatietraining er in de toekomst dus echt.’