Bijzondere werkplekken: het buitengewoon onderwijs

‘Juf Leen, zo noemen de leerlingen mij. Wanneer ik door de gangen wandel, roept altijd wel iemand mijn naam. Onze school biedt aangepast onderwijs voor jongeren met een lichte tot ernstige mentale beperking, met een leerprobleem of met autisme. Naast leerkrachten en leerlingenbegeleiders staat er ook een paramedisch team van vier kinesisten, drie logopedisten en twee verpleegkundigen voor hen klaar. Samen willen we hen zo goed mogelijk voorbereiden op de maatschappij waar ze later in terecht zullen komen. We streven er naar dat ze zo zelfstandig mogelijk kunnen leven, met of zonder begeleiding.’ 

Medicatie toedienen

‘Eén van mijn voornaamste taken op school is het toedienen en opvolgen van medicatie. Veel van onze leerlingen moeten doorheen de dag medicatie innemen, maar het is niet voor iedereen gemakkelijk om dat zelf te doen of daar zelf aan te denken. Elke ochtend ga ik daarom de speelplaats op, en ’s middags doe ik mijn ronde in de refter. Sommige leerlingen komen zelf naar mijn bureau op het tijdstip dat ze hun medicatie nodig hebben. Vergeten ze te komen, dan ga ik hen zelf even uit de klas halen. We hebben ook een leerling met diabetes die ik nauwgezet begeleid, en waarvoor ik regelmatig overleg met zijn behandelend arts.’ 

‘Ben ik onverwacht afwezig omdat ik bijvoorbeeld met een leerling naar de spoedgevallendienst moet – want ook dat gebeurt soms – dan probeer ik vanop afstand alles in goede banen te leiden door collega’s in te schakelen. Onze leerlingen hebben nood aan structuur: als ze aan mijn deur staan voor hun pilletjes en ik ben er niet, kunnen ze volledig blokkeren. Dat zijn allemaal dingen waar je rekening mee moet houden.’

Meer dan medisch handelen

‘Toen ik hier pas startte, maakte ik elke dag een planning op. Ik heb al snel geleerd om dat los te laten. Mijn takenpakket is zo ruim dat er altijd wel iets onverwacht tussenkomt. Naast de dagelijkse EHBO ga ik ook in de klassen langs om lesjes te geven over de huisapotheek, hygiëne of wondverzorging. Voor mijn collega’s geef ik al eens een bijscholing rond epilepsie, zodat ze weten hoe ze moeten handelen wanneer een leerling een epilepsieaanval krijgt.’ 

‘Ik doe ook gewichtsopvolging bij leerlingen die gewicht willen verliezen of moeten bijkomen. Ik help ouders met het invullen van medische documenten, bereid leerlingen voor op het verplichte medisch onderzoek wanneer ze op stage gaan, volg wekelijks de klassenraden mee om samen met de leerkrachten te bekijken welke leerling welke noden heeft,…  Waar in een klassieke ziekenhuisomgeving de focus op medisch handelen ligt, weegt hier het sociale aspect heel erg door. Dat maakt het net zo boeiend. De tijd vliegt wanneer ik aan het werk ben. Als de bel gaat om vier uur, ben ik soms verbaasd dat de dag alweer voorbij is.’

Tanden poetsen en veters knopen

‘Zelfredzaamheid is een belangrijk aandachtspunt in onze school. Als verpleegkundige ben ik daar ook erg mee begaan. Nieuwe leerlingen neem ik aan het begin van het schooljaar apart voor een screening van zelfredzaamheid. Kunnen ze hun handen wassen en hun tanden poetsen? Kunnen ze hun haar kammen en een staart maken? Kunnen ze hun veters of een keukenschort knopen? Deze simpele handelingen zijn voor onze leerlingen niet altijd vanzelfsprekend. Ik noteer waar het moeilijk gaat en daar oefenen we dan het hele schooljaar op. We hebben ook een badkamertje in ons lokaal, waar we leerlingen kunnen leren hoe ze zichzelf moeten douchen, of meisjes helpen wanneer ze voor de eerste keer hun maandstonden krijgen.’ 

‘Het contact dat ik met de leerlingen heb, is heel persoonlijk, maar dat maakt mijn job net zo mooi. Het is fijn om te merken dat ze me vertrouwen. Ik geef ook lesjes relationele en seksuele opvoeding, en dan hebben ze geen schroom om achteraf opnieuw te komen aankloppen met vragen. Dan geef ik met plezier antwoorden en tips – waarna ze na het weekend verslag komen uitbrengen.’

Juf Leen op Facebook

‘Sommige leerlingen in onze school komen uit moeilijke thuissituaties. Die heb je in het algemeen onderwijs ook, maar voor onze leerlingen is het vaak moeilijker om te benoemen wat er mis loopt, of ermee om te gaan. Ook dan ben ik een vertrouwenspersoon waar ze bij terecht kunnen. Ik hoor soms schrijnende verhalen of armoede of huiselijk geweld. Of ik zie leerlingen met lege brooddozen naar school komen, terwijl mijn kinderen thuis alles uit de kast kunnen nemen. In het begin had ik het daar moeilijk mee. Je wil zoveel mogelijk helpen, maar je kan niet alles oplossen.’ 

‘Ik heb als ‘Juf Leen’ een profiel op Facebook, zodat leerlingen me ook buiten de schooluren kunnen contacteren om hun hart te luchten of een vraag te stellen. Zowel voor hen als voor mij is het een geruststelling dat die optie er is, vooral tijdens de zomervakantie. Ik ben niet elk uur van de dag bereikbaar – ik moet mijn grenzen bewaken – maar ik wil er wél zijn voor onze leerlingen. Ik kan het niet over mijn hart krijgen om hen twee maanden aan hun lot over te laten.’ 

Trotse juf

‘Eén jongen zal ik nooit vergeten. Hij was net jarig toen we op bosklassen waren, en we hadden een klein feestje voorbereid voor hem. ’s Avonds kwam hij zeggen dat het zijn beste verjaardag ooit was. Hij had nooit eerder taart én kaarsjes én een cadeautje gekregen. Het zijn die momenten die me elke keer opnieuw doen beseffen hoe belangrijk we zijn voor onze leerlingen. Onze school is voor hen een omgeving waar ze zich veilig en gehoord voelen. Daar zijn ze dankbaar voor, dat voel je.’ 

‘We krijgen van onze jongeren veel vriendschap terug. Ik leer hen beter kennen, zij leren mij beter kennen, en zo bouw je een band op. Ik sta dan wel niet voor de klas, het zijn ook ‘mijn’ leerlingen.’ Ik kan echt glunderen van trots wanneer ik een kookles binnen ga en de leerkracht me vertelt dat alle leerlingen zelf hun schort hebben geknoopt, of wanneer een leerling afstudeert en ergens werk vindt. Dat ik mee heb mogen bouwen aan hun toekomst, aan hun zelfbeeld en zelfvertrouwen, geeft ontzettend veel voldoening.’

Perfecte combinatie

‘Sinds een paar jaar krijgen we af en toe stagiaires verpleegkunde over de vloer. Sommigen zijn enthousiast, anderen voelen meteen dat dit hun ‘ding’ niet is. Het moet je liggen. Zelf heb ik altijd geweten dat ik graag met jongeren wilde werken. Ik ben mijn loopbaan begonnen als thuisverpleegkundige, maar ben na acht jaar opnieuw gaan studeren om in het onderwijs te kunnen stappen. Ik heb even lesgegeven in een middelbare school, tot ik van een vriendin hoorde dat ze hier een verpleegkundige zochten. Ik was meteen verkocht. Deze job is de perfecte combinatie van de twee werelden.  Ik werk nu veertien jaar in deze school en kan me geen toffere werkplek voorstellen. Nee, ik ga hier nooit meer weg.’